Zbrodnia w Lesie Katyńskim - niezwykła książka Dawida A. Stewarda,

16 września br., w przeddzień 84 rocznicy napaści ZSRS na Polskę, w Muzeum Katyńskim odbyła się  promocja książki Davida A. Stewarta „Katyn Forest Massacre 1940. A selection  of declassified U.S. government documents. Zbrodnia w Lesie Katyńskim 1940 r. Wybór odtajnionych dokumentów Stanów Zjednoczonych”.

Książka dedykowana jest, jak napisał autor, /…/oficerom Wojska Polskiego zamordowanym w Lesie Katyńskim oraz kpt. Donaldowi B. Stewardowi, ppłk. Johnowi H. Van Vlietowi  Jr. oraz ppłk. Henry’emu  I. Szymanskiemu – oficerom armii amerykańskiej, którzy wysłali do Waszyngtonu raporty wskazujące Sowietów jako sprawców zbrodni w Lesie Katyńskim”.

Jej podstawę stanowią setki dokumentów  archiwalnych pobranych przez Autora z amerykańskiej National Archives and Records Administrations (NARA) w College Park w stanie Maryland (Campus II). W wydanym tomie I zaprezentowane zostały niepublikowane dotychczas materiały z lat 1940-1943, a także te ukazujące historię zbrodni 1940 r. dokonaną na polskich obywatelach i jeńcach wojennych. Niekwestionowanym walorem książki są zamieszczone w niej skany dokumentów. Są to m.in. zeznania świadków, którzy przebywali  lub mieszkali w okolicach Smoleńska , noty dyplomatyczne gen. Władysława Sikorskiego i Józefa Czapskiego, listy dyplomatyczne, listy żon polskich oficerów pojmanych przez Sowietów w 1939 r. adresowane do Heleny Sikorskiej, żony gen. Sikorskiego, notatki z prowadzonych rozmów dyplomatycznych itp.  

Dawid A. Stewart  jest synem kpt. Donalda B. Stewarda, który wiosną 1943 r. był w Lesie Katyńskim. Właśnie on oraz ppłk. Johne H. Van Vliet , jeńcy wojenni Oflagu 64 w Szubinie, zostali wybrani przez Niemców na amerykańskich przedstawicieli w specjalnej grupie alianckich jeńców wojennych wysłanych do Katynia 13 maja 1943 r. na przeprowadzane tam ekshumacje. Byli zatem świadkami odkopania szczątków pomordowanych Polaków, widzieli wydobywane z dołów śmierci artefakty jednoznacznie wskazujące na Sowietów jako sprawców tej zbrodni.

 Donald B. Steward był też pierwszą osobą, która 11 października 1951 r. składała zeznania przed amerykańską Komisją Specjalną do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Zbrodni w Lesie Katyńskim (tzw. komisja Maddena).

Książka jest dwujęzyczna. Każda jej część napisana została w wersji angielskiej i polskiej. Jej lektura nie jest łatwa. Wymaga od czytelnika ogromnego skupienia i ogólnej wiedzy o zbrodni katyńskiej. Stanowi też nieocenione źródło faktograficzne. Pokazuje uwarunkowania polityczne towarzyszące sprawie katyńskiej od jej początku, obnaża polityczny cynizm, ale zarazem jest hołdem oddanym tym, którzy walczyli o prawdę o polskich obywatelach i jeńcach wojennych pomordowanych – Ofiarach Zbrodni Katyńskiej.

[Autorka recenzji: Anna Wesołowska]