KLUCZE PAMIĘCI - program Konferencji edukacyjnej

Konferencja edukacyjna jest organizowana w 80 rocznicę odkrycia bezprzykładnej zbrodni i z okazji 15-lecia funkcjonowania prograu edukacyjnego "Katyń... Ocalić od zapomnienia".

Konferencję poprowadzi Anna Putkiewicz - Z-ca Dyrektora Wojskowego Instytutu Wydawniczego i Redaktor Naczelna kwartalnika „Polska Zbrojna. Historia”

PROGRAM

10.00

Uroczystość wręczenia medali Stowarzyszenia Parafiada „Honorowy Strażnik Pamięci – Katyń… Ocalić od zapomnienia”

 

PANEL I: PRO MEMORIA – WYZWANIA NOWOCZESNEJ EDUKACJI

Moderator: dr Maciej Wyrwa (Centrum Mieroszewskiego)

Małgorzata Paderewska (Zespół Szkół Salezjańskich w Legionowie)

„Katyń Pro Memoria” – pokazowa lekcja historii

W czasie lekcji zostają przywołane postacie niezwykle istotne choć raczej zapominane, takie jak: ksiądz Niedzielak - kapelan Rodzin Katyńskich, okrutnie zamordowany w 1989 roku, a także Wincenty Badylak, który na znak protestu wobec kłamstwa katyńskiego dokonał samospalenia.

Debata:

Sławomir Frątczak (Kierownik Muzeum Katyńskiego – Oddziału Martyrologicznego Muzeum Wojska Polskiego)

Najważniejszym aspektem jest organizacja lekcji muzealnych, stanowiących ważne uzupełnienie „lakoniczności” w szkolnym przekazie podręcznikowym. Dotyczy to zarówno lekcji związanych ze zbrodnią katyńską, jak i także - zajęć tzw.  mono-tematycznych, dla przykładu - „mowa relikwii  z dołów śmierci”.

dr Ewa Kowalska  (Instytut Pamięci Narodowej – Biuro Poszukiwań i Identyfikacji)

Na przywrócenie twarzy i godny pochówek przez ponad 80 lat czekają szczątki straconych w Mińsku i Chersoniu, jak też szczątki ukryte poza obrębem Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni. O tym, iż „Katyń jest ciągle otwartą księgą” świadczy wiele działań BPiI IPN.

Dr Maciej Wyrwa (Centrum Mieroszewskiego w Warszawie)

Portal internetowy „Katyń Pro Memoria” to wirtualny spacer po wszystkich nekropoliach katyńskich. Trójstopniowa narracja pozwala poczuć atmosferę miejsca, zanurzyć się w symboliczny las i spacerując po nim jeszcze raz na nowo odkryć wydarzenia i miejsca znane z tragicznych kart polskiej historii. Podążając w głąb symbolicznego lasu, odkrywamy „Głosy” ofiar, bliskich, świadków ekshumacji, dokumenty.

dr Piotr Popławski (Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku)

Muzeum Pamięci Sybiru podejmuje tematy od zsyłek carskich, przez masowe deportacje Polaków w głąb Związku Sowieckiego aż po Zbrodnię Katyńską. W poszczególnych warsztatach wykorzystywane są nowoczesne technologie, jak mobilne projektory, gogle VR czy systemy słuchawkowe silent disco. Czy są to środki odpowiednie do tak delikatnych tematów?

dr Renata Kobylarz – Buła (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Opolu / Łambinowice)

Centralne Muzeum Jeńców Wojennych zajmuje się historią jeńców II wojny światowej  – zwłaszcza polskich żołnierzy – w dwóch systemach obozowych: niemieckim i radzieckim. Oprócz systematycznych działań popularyzatorskich i edukacyjnych muzeum podejmuje interdyscyplinarne projekty. W 2022 r. we współpracy ze Stowarzyszeniem „Rodzina Katyńska” w Opolu, opolskimi szkołami i innymi partnerami zrealizowano projekt historyczno-literacki pn. „Tak było? Sprawdzam!”. Obejmował on m.in. warsztaty dziennikarskie, wywiady z potomkami ofiar zbrodni katyńskiej i konkurs historyczno-literacki.

Małgorzata Włodarczyk (Stowarzyszenie Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza)

W ramach programu „Katyń… Ocalić od zapomnienia” ponad 3000 instytucji upamiętniło w Polsce i na świecie 5500 Ofiar Zbrodni Katyńskiej poprzez posadzenie im imiennych Dębów Pamięci. Zachęcamy do pogłębiania wiedzy o upamiętnionych Bohaterach wśród dzieci i młodzieży poprzez regularną organizację konkursów historycznych umożliwiających sięganie po różne formy przekazu: obraz, film, prezentację, referat czy komiks.

PANEL II MŁYNY CZASU – HISTORIE BOHATERÓW KATYŃSKICH OCZAMI MŁODYCH

Moderator: Anna Putkiewicz (Kwartalnik Polska Zbrojna. Historia)

Maciej Świtoń (Szkoła Podstawowa nr 7 im. Jana Pawła II w Oleśnicy)

Nikt z moich przodków nie zginął w Katyniu, Ostaszkowie, Starobielsku czy innych miejscach kaźni. O Katyniu tak naprawdę usłyszałem dopiero w szkole. Moja szkoła jest specyficzna. Powstała z połączenia gimnazjum im. Armii Krajowej i szkoły podstawowej, której patronem jest Jan Paweł II, to zobowiązuje. Zaangażowanie mojej mamy i siostry, spowodowało w naturalny sposób, że i ja podjąłem ten temat.

Emilia Limańczyk (Liceum Ogólnokształcące im. Zbigniewa Religii w Gilowicach)

Laureatka konkursu historycznego w 2021 roku „Pamięć dla przyszłości” w kategorii prezentacji multimedialnych „Kłamstwo katyńskie” za pracę zatytułowaną „Niezapomniani. Prawda do dziś objęta tajemnicą." Interesującą częścią prezentacji są historie prapradziadka Wawrzyńca Wośko, czyli jego życiorys, wspomnienia jego dzieci oraz pamiątki i dużo zdjęć.

Krystian Kosiewicz i Oskar Pyrzeński (Zespół Szkół nr 2 w Nowym Dworze Mazowieckim)

Laureaci 3. Konkursu historycznego z 2022 roku poświęconego notacjom filmowym za pracę przygotowaną zespołowo pt. „Doktor Aleksander Ciechanowski”. Film opiera się głównie na wywiadach ze strażnikami pamięci, osobami, dzięki którym osoba doktora Ciechanowskiego została w Nowym Dworze Mazowieckim kilkakrotnie uhonorowana. Jest to także próba odnalezienia miejsc, które z naszym bohaterem były związane.

Karolina Sammel (Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Salezjańskiego im. św. Józefa w Szczecinie)

Laureatka 2. Konkursu historycznego z 2021 roku „Pamięć dla przyszłości” w kategorii referatów poruszających represje wobec bliskich Ofiar Zbrodni Katyńskiej za pracę „Przerwane dzieciństwo, utracone dzieciństwo”. Dzieciństwo to czas kształtowania się osobowości, jednak proces ten bywa zaburzony przez traumatyczne wydarzenia zarówno na gruncie osobistym, jak i w kontekście historycznym. Oba z nich poruszone zostaną w wystąpieniu skupiającym się na rodzinach ofiar Zbrodni Katyńskiej, prześladowanych oraz wywiezionych do ciężkich robót na terenie Kazachstanu.

Leon Wójcik (IV Liceum Ogólnokształcące im. rtm. Witolda Pileckiego w Piasecznie)

Laureat 2. Konkursu historycznego z 2021 roku w kategorii audycji radiowych za audycję poświęconą pułkownikowi Janowi Załusce. Bohater zwrócił uwagę autora przede wszystkim za sprawą wydanego w 1923 roku pierwszego podręcznika wojskowości pt. „Taktyka”. Był pierwszym polskim podręcznikiem odrodzonego Wojska Polskiego. Książka zachwyca do dziś ponadczasowością i erudycją. W Katyńskich dołach śmierci został odnaleziony jego Order Virtuti Militari nr 6352.

PANEL III: PAMIĘĆ DALEKA I BLISKA – EDUKACJA JEST W NAS.

Moderator: dr Ewa Kowalska (Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej)

Emilia Maćkowiak (Honorowa Prezes Gdańskiej Rodziny Katyńskiej)

Koleje losu – rodzinne wczesne dzieciństwo, wojna i utrata ojca, prześladowania w trudnych latach PRL zadecydowały o późniejszym życiu, które zostało podporządkowane organizacji ruchu katyńskiego i pracy na jego rzecz: dochodzenie do prawdy, starania o dokumenty katyńskie i powstanie cmentarzy katyńskich, ale także o przyznanie rent i emerytur wdowom, organizowanie uroczystości, wystaw i koncertów, sesji naukowych, publikacja dokumentów, biogramów, kronik, … 

Magdalena Wolska (Federacja Rodzin Katyńskich – członkini Zarządu)

Spuścizną Rodzin Katyńskich są przechowywane i gromadzone niczym relikwie dokumenty, zdjęcia, osobiste pamiątki czy wspomnienia o swoich Bliskich. Dziś ten bogaty materiał źródłowy został opracowany w postaci internetowego zasobu „Nasi Bliscy”. W ten sposób Rodziny Katyńskie chcą zachować w pamięci młodego pokolenia obraz konkretnych ludzi, którzy wiedli życie często zwykłe, czasami niezwykłe, mieli przyjaciół, rodziny, pasje i zainteresowania a co zostało im brutalnie odebrane w 1940 r. 

Jan Domański (Rodzina Katyńska w Olsztynie)

To rodzice swoim przykładem pokazali mi jak mam postępować w swoim młodym, dorosłym i mocno już dojrzałym życiu. I ja to robię dla nich i pamięci następnych pokoleń. Oboje pochodzili z wyjątkowego miasteczka Żelechowa  w powiecie garwolińskim. Mama – żołnierz AK ps. Romana, ojciec Kazimierz – ps. Wichrowaty, leśniczy, żołnierz, jeniec obozu Stablack, żołnierz ZWZ i AK, brat dziadka zamordowany w Katyniu, mąż siostry taty zamordowany na terenie Białorusi, siostry ojca zesłane do Kazachstanu…

Anna Wesołowska (Koordynator Regionalny programu „Katyń… Ocalić od zapomnienia”/ Mazowieckie)

Pamięć ma różnorodne środki wyrazu, a jej szczególną formą jest pamięć indywidualna, rodzinna, przejawiająca się we wspomnieniach Wdów i Dzieci Katynia. W szerokim sensie wszyscy stajemy się strażnikami Pamięci i ponosimy odpowiedzialność za jej trwałość, a tę zapewnimy przekazując spuściznę naszym następcom – młodemu pokoleniu.

Marek Krystyniak (Rodzina Katyńska w Warszawie)

Jednym z moich przodków był Mieczysław Krystyniak - dziadek,  który jako 16 letni chłopiec w 1914 roku w Oleandrach pod Krakowem wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do I Brygady tworzonej przez Józefa Piłsudskiego. Wielu innych członków rodziny oddało swe życie za Polskę, niektórzy przeżyli, ale po 1945 roku doznali wielu krzywd, represji i upokorzeń ze strony ówczesnych władz komunistycznych.

„Kto nie zna twarzy ojca” – film w reż. Jacka Kubiaka

Wprowadzenie do filmu: Dobrochna Konrad (Stowarzyszenie „Katyń” w Poznaniu)

Film przybliża losy rodzin zamordowanych w Katyniu, Twerze, Charkowie: por. Adama Machcińskiego i ppor. Tadeusza Bogajewskiego, policjanta Leona Pawlaka, sędziego wojskowego mjr. Jana Michała Madziary, oficera Wojska Polskiego kpt. Alojzego Korpala, nauczycieli ppor. Jana Stanisława Szmagiera i por. Stanisława Pełki oraz urzędnika rtm. Zygmunta Młot-Przepałkowskiego.

Premiera filmu odbyła się 20 września 2022 r. w Kinie Rialto w Poznaniu.